دین و مذهب  22

مقاوله  

مقاوله از اقداماتی است که از دیر باز در بنار آب شیرین رواج داشته است . درماه مبارک رمضان مردم در منزل شخصی که بانی مقاوله بود گرد می آمدند و هر شب ابتدا یک جزء از قرآن و پس از آن دعای افتتاح را می خواندند . قرآن به وسیله ی افراد متعددی که حضور می یافتند خوانده می شد و ضمن آن اشتباهات افراد ، تصحیح می گردید . هروقت کسی کلمه ای از قران را اشتباه تلفظ می کرد و دیگران به او گوشزد می کردند ، بلافاصله قرائت کننده می گفت: « احسنت » و دوباره برمی گشت و با شیوه ی درست ، کلمه را می خواند . نصرالله اسدی درفصل نامه ی بوشهر شناسی شماره ی 13می نویسد : « یک نفر که معمولا مسن تر از سایر اهل مجلس و البته آشنا به قواعد قرائت قرآن است بر صدر مجلس می نشیند و حضار یک به یک شروع به خواندن می کنند .... شخصی که بر صدر مجلس نشسته وظیفه دارد قرائت نادرست قاریان را تصحیح نماید ... » اما در بنار ، هرکدام از افراد قرآن خوان که زودتر متوجه ی اشتباه دیگران بشوند ، صحیح کلمه را به او تذکر می دهند . در خواندن قرآن نه تنها افراد مسن بلکه جوانان نیز مشارکت می کردند تا در طول یک شب ، یک جزء از قرآن را بخوانند و تا پایان ماه رمضان یک ختم کامل کنند . اما دعای افتتاح را در طول ماه رمضان  فقط یک نفر می خواند . از جمله افرادی که در بنار دعای افتتاح را می خوانده یا می خوانند  این افراد بوده و هستند  : ابراهیم ابراهیمی ، آخوند حاجی حقیقت ، محمد جعفر غلامی ، آخوند حاج ابراهیم زمانی ، احمد حقیقت ، امان الله ابراهیمی و جلیل سلیمی

 ازکارهایی که در شب قدر 27 ماه مبارک رمضان ودر برنامه ی مقاوله ، پس از خواندن قرآن و دعا  انجام می شود خواندن دعای جوشن کبیر است . در این شب ، یک نفر دعای جوشن کبیر را می خواند .«   دردعای جوشن کبیر هزار بار اسماء الهی بر زبان ها جاری می شود و در پایان هر ده اسم همه ی شرکت کنندگان با هم می خوانند  :  سبحانک یا اله الا انت ، الغوث ، الغوث ، الغوث ، خلّصنا من النار یا رب » . برخی افراد نیز رشته هایی از  خیط را از قبل آماده کرده بودند و با هر بار گفتن الغوث ، یک گره در آن می افکندند که در مجموع صد گره می شد . بعد آن  ریسمان را برای شفا ، دور گردن می افکندند یا به دست می بستند و مقدس می شمارند . نصرالله اسدی در فصل نامه ی بوشهر نامه شماره ی 13 می نویسد : « ...این ریسمان صد گرهی به چیزی تبدیل می شود که مقدس است و می تواند شفا بخش کودکان و بیماران باشد . بنابراین آن را در گردن کودکان می اندازند ... » در ضمن یک نفر نیز در سطل آب یا سطل شربتی هم زمان با خواندن این دعا ، تسبیح یا چوب تمیزی از درخت نخل را می گرداند و آب را مقدس می کندو در پایان دعا به هر نفر از حاضران ، یک استکان از آن آب می چشاند .

 یکی از بانیان مقاوله ، کربلایی خدارحم فرزند محمد جعفر بود . نقل است که او اتاق کوچکی داشت که به آن مُضیف می گفتند . هنگامی که آن اتاق از مردم شرکت کننده پر می شد ، وقتی کسی وارد می شد ، کربلایی خدارحم به حاضران می گفت : تعظیم .  مردم نیز همه برمی خاستند و دوباره می نشستندو به این وسیله جا برای شخص تازه وارد پیدا می شد .

در اتاق خشتی و چوبی و قدیمی ، زیر نور چراغ موشی و در زمستان ها نیز میان اتاقی که از دود گز مملو بود ، قرآن و دعا خوانده می شد . بعد ها چراغ دست چپ روی کار آمد و بعد هم چراغ دریایی که نور بیشتری داشت اما چراغ توری تحولی در نور بود و تا قبل از آمدن برق در بنار ، در چنین مجالسی حرف اول را می زد . چراغ توری به وسیله ی افرادی که کویت کار می کردند به بنارمی آمد و الله کرم زاهدی نیز تعمیرات آن ها را انجام می داد . از این نوع چراغ ها در دهه ی چهل در بنار استفاده می شد .

 تاریخچه ی مقاوله بدون شک همپای مکتب خانه و قرآن خوانی است اما مدرکی که به طور مستند بتوانیم ارائه بدهیم یا در دست نداریم یا من از آن بی اطلاعم .   آنچه به صورت مستند می توان مطرح کرد این است که در دهه ی دوم قرن حاضر دربنار مقاوله برپا می شده است . ابراهیم ابراهیمی برایم تعریف کرد که وقتی از سربازی برگشتم ، کل خدارحم صدایم زد و گفت چون دو سال نبودی ، من نیز سیل قرآن نکردم . از این حرف معلوم می شود که ابراهیم ابراهیمی در آن دوران قرآن خوان بنار بوده و نیز با توجه به این که وی متولد 1300 است و باید در حدود 1318 شمسی به سربازی رفته باشد ، می توان ادعا کرد که  مقاوله در بنار پیش از این تاریخ انجام می گرفته است .

پس از کربلایی خدارحم ، مومد بوستانی فرزند محمد (داماد کربلایی خدارحم)  و محمد جعفر غلامی فرزند حسین (برادر زاده ی کربلایی خدارحم ) ، هم زمان این راه را ادامه دادند . مقاوله ی این افراد تا دهه ی 50 ادامه داشت . بعد از آن علی آزاد در منزل خود که به منزل شیخ (حاج شیخ علی مظاهری ) معروف بود  مقاوله را ادامه داد . بعد از آن و در دهه ی 60 ، در حسینیه ی اعظم به وسیله ی آخوند ابراهیم زمانی مقاوله دایر گردید . این اول بار بود که در بنار ، مقاوله ی قرآن از منازل شخصی بیرون آمد . چند سال بعد یعنی در دهه ی 70 در مسجد امام سجاد (ع) نیز  هم زمان این برنامه انجام گرفت . در دهه ی 80 نیز حسین غلامی فرزند محمد جعفر مقاوله را درمنزل شخصی خود راه اندازی کرد . بدین ترتیب از آن تاریخ تا کنون در ماه مبارک رمضان ، هم زمان سه مجلس قرآن خوانی در بنار دایر است . برخی از افراد بنار که در آن روستا سکونت ندارند نیز در منازل خود به انجام این کار مبادرت کرده اند . از جمله ی این افراد می توان از اردشیر شجاعی فرزند باقر  با دوازده سال قدمت  و حاج عباس زمانی فرزند حاج مصطفی نام برد که هرساله در برازجان مقاوله را برگزار می کند .